W przypadku gdy baza pomiarowa nie jest jednocześnie bazą ustaw-czą, powstaje tzw. błąd bazowania. Na rys. 23a przedstawiono przykład takiej rozbieżności. W danym przypadku na rysunku ustalono wymiar A z tolerancją + 0,5. Część jest bazowana na powierzchni 1. Obrabiarka jest ustawiona na wymiar B_0,5 mierzony od powierzchni ustawczego ele­mentu przyrządu. Obróbka na tokarce powierzchni 3, pokazanej na rys. 23a z ustawie­niem jej wg powierzchni 2 jest trudna do wykonania. Dlatego w danym wypadku trzeba będzie zastosować inną bazę ustawczą i pomiarową oraz umocować część tak jak przedstawiono na rys. 23a. Dla utrzymania jednak żądanego wymiaru z odchyłką w granicach tolerancji, suma arytmetyczna odchyłek wymiaru B i składowego wy­miaru C powinna być mniejsza od odchyłki wymiaru A. Jeśli, jak poka­zano na rys. 23a, odchyłka wymiaru C jest równa + 0,5, to przy obróbce na obrabiarce ustawionej na wymiar B_0,5 wymiar A nie będzie nigdy utrzymany w granicach zadanej odchyłki + 0,5; wymiar A będzie wahał się w tym przypadku w granicach do 1 mm. Żeby utrzymać wymiar A z odchyłką 0,5 mm, trzeba uzyskać przy poprzedniej obróbce większą dokładność wymiaru C. Bazie pomiarowej na ry­sunku odpowiada linia przedstawiająca powierz­chnię 2. Dokładność wymiaru A zależy od do­kładności obróbki w danej operacji, dokładnego położenia bazy 1 względem ustawczych elemen­tów przyrządu i dokładności wymiaru C, otrzy­manego w poprzedniej operacji. Aby utrzymać się w granicach odchyłki wskazanej na rysunku dla wymiaru A, wymiar C — odległość między bazą ustawczą i pomiarową — powinien być utrzymany z odchyłką, której wielkość określa się z warunku AC —■ A . + ó, gdzie A — od­chyłka ustalona na rysunku, ó — błąd obróbki, spowodowany niedokładnością obrabiarki w sta­nie obciążonym, nagrzaniem się części i narzę­dzia w czasie pracy, odkształceniem części, przyrządu, narzędzia oraz oddziaływaniem in­nych rozpatrzonych poprzednio czynników. Żeby wykluczyć błąd bazowania, należy obrać bazę ustawczą zgodnie z bazą pomiarową, tj. oprzeć część na powierzchni 2, a jeśli jest to nie­wygodne, należy ustalić wymiar C z odchyłką w węższych granicach. W danym przypadku można ograniczyć odchylenia wymiaru C w gra­nicach — 0,25, a odchyłkę wymiaru B ustalić jako równą — 0,25. Odchyłka wymiaru B, która nie została wskazana na rysunku wykonawczym części, lecz na szkicu instrukcji obróbki, ma charakter wyłącznie technologiczny. Układ wymiarów na szkicu obróbki wg rys. 23b pozwala na łatwiejsze ustawienie obrabiarki (ustawienie noży względem ustawczych elementów przyrządu) odpowiednip do wymiaru B i zapewnia otrzymanie wymiaru A z zachowaniem potrzebnej dokładności. Na szkicu obróbki (rys. 23b), opracowanym przez technologa, układ wymiarów i odchyłek nie zgadza się z układem wymiarów i odchyłek na rysunku wykonawczym (rys. 23a). Przy obróbce na obrabiarkach nie ustawionych na wymiar, błąd bazo­wania występuje oczywiście rzadziej, ponieważ kierunek ruchu krawędzi skrawającej narzędzia lub jej położenie w stosunku do ustawczej bazy oporowej części są regulowane przez robotnika w czasie obróbki każdej części. Przy ustawieniu zaś obrabiarki na wymiar nadaje się krawędzi skrawającej narzędzia określony kierunek ruchu lub określone położenie do czasu wymiany narzędzia z powodu jego stępienia się. Omówione przyczyny powodują, że często przy produkcji trzeba prze­liczać odchyłki wskazane na rysunku i wykonać szkice obróbkowe, na których układ wymiarów i odchyłek nie zgadza się z układem wymiarów i odchyłek na rysunku wykonawczym. Przy doborze powierzchni bazujących należy uwzględniać oprócz wspomnianych okoliczności również następujące: 1) niedokładność ustawienia zależy od niedokładności wymiarów i nie- prawidłowych kształtów geometrycznych oporowych baz ustawczych; 2) powierzchnie bazujące powinny mieć dostateczne wymiary; 3) powierzchnie bazujące należy tak dobierać, żeby przy ustawieniu na nich części i zamocowaniu nie następowało przesunięcie z danego poło- żenia i nadmierne odkształcenie części pod wpływem sił skrawania i naci- sków wynikających z zamocowania. Zwykle niedokładność powierzchni bazujących nie wywiera wpływu na prawidłowość kształtu i na wymiary obrobionych wg tych baz po­wierzchni (jeżeli niedokładność bazy nie wpłynęła na sztywne zamoco­wanie części). Dokładne zachowanie współzależności powierzchni obrabia­nych wg określonych baz zależy natomiast od dokładności obróbki tych baz. Na rys. 24 przedstawiono przykład wiercenia otworu w odległości A od osi drugiego otworu, wg którego bazuje się część przy jej ustawianiu w przyrządzie. Oczywiste jest, że wielkość odchyłki b średni- cy otworu bazującego nie wpływa na dokładność otworu obrabianego, lecz warunkuje dokładność ustawienia; od odchyłki b zależy odległość między osiami tych dwóch otworów. Odchyłka b średnicy otworu bazującego po- winna być mniejsza od odchyłki podległości między osiami otworów o wielkość błędu f przy danym sposobie obróbki (b + / ^ a).