A A A

Docieranie

Docieranie jest to metoda obróbki polegająca na zastosowaniu specjal­nego narzędzia — docieraka — z nałożoną na jego powierzchnię zawiesiną drobnego proszku ściernego w cieczy o określonym składzie. W niektórych przypadkach stosuje się wzajemne docieranie powierzchni współpracują­cych, przy czym każda z powierzchni jest docierakiem dla drugiej (np. do­cierane zaworów do gniazd). Docieraki wykonuje się najczęściej z materiału bardziej miękkiego od materiału obrabianego, np. z żeliwa, brązu, miedzi, miękkiej stali, ołowiu, a nawet twardego drewna. Materiałem ściernym, który wgniata się w po­wierzchnię docieraka, jest w tym przypadku zwykle elektrokorund (tlenek aluminium) lub węglik krzemu o ziarnistości od 80 do 200 i wyżej. Cieczą wiążącą i smarującą jest nafta, benzyna lub olej maszynowy. Proces docierania może być również przeprowadzany za pomocą twar­dego docieraka (np. ze stali hartowanej) i stosunkowo miękkich materia­łów ściernych, jak wapno wiedeńskie, tlenek chromu, tlenek żelaza itp. Stal i żeliwo dociera się przy użyciu zawiesiny materiałów ściernych w nafcie, benzynie, oleju maszynowym lub wazelinie. Odmiennym sposobem tego rodzaju obróbki jest docieranie za pomocą chemicznie działających past ściernych, przy czym istota docierania polega na zdejmowaniu przez ziarna ścierne stosunkowo miękkiej błonki tlenków metalu, tworzącej się nieprzerwanie na obrabianej powierzchni pod dzia­łaniem kwasów zawartych w paście. Zachodzące tu procesy chemiczno-mechaniczne bardzo przyspieszają zdejmowanie naddatku i osiągnięcie żą­danej gładkości powierzchni obrabianej.. Spośród wszystkich metod obróbki wykańczającej docieranie umożliwia osiągnięcie największej dokładności. Dokładność ta (l-f-3 u. na średnicy) praktycznie odpowiada tolerancji pierwszej klasy ISA. Uzyskiwana przy tym gładkość powierzchni odpowiada klasom gładkości od 9 do 14. Docieranie wymaga bardzo dokładnej obróbki poprzedzającej (zwykle stosuje się dokładne szlifowanie lub toczenie szybkościowe), ponieważ duży naddatek na docieranie powoduje nadmierny wzrost czasu obróbki i szyb­kie zużycie docieraka. Naddatek na obróbkę przy docieraniu po­wierzchni walcowych wynosi zwykle 0,005-f-0,02 mm na średnicy. Docieranie powierzchni walcowych odbywa się w produkcji jednostkowej na zwykłej tokarce kłowej przy u- Rys- 225- Docierak ręczny życiu ręcznego dociera­ka, a w produkcji wielkoseryjnej i masowej — na specjalnych docieracz-kach. W pierwszym przypadku docierak w procesie obróbki ręcznie prze­suwa się tam i z powrotem po powierzchni obracającego przedmiotu. Szyb­kość obwodowa przedmiotu waha się w granicach 10-f-30 m/min. Przy dokładnym docieraniu szybkość tę należy zmniejszyć, aby zapobiec na­grzewaniu się obrabianego przedmiotu. Przykład docieraka ręcznego przedstawiono na rys. 225. Przy docieraniu mechanicznym największe rozpowszechnienie uzyskały docieraczki pionowe pracujące za pomocą dwóch tarcz (najczęściej żeliw­nych), pomiędzy którymi znajduje się specjalny uchwyt w postaci tarczy z odpowiednimi wycięciami, w których umieszcza się z; niewielkim luzem obrabiane przedmioty. Środek tego uchwytu nie pokrywa się z osią obrotu tarcz docierających, lecz jest osadzony nieco mimośrodowo, dzięki czemu podczas obracania się tarcz obrabiane przedmioty wyko­nują nie tylko ruch obroto­wy, lecz jednocześnie ślizgają się względem roboczych po­wierzchni tarcz; ten poślizg powoduje właśnie docieranie. Na rys. 226 przedstawiono pionową docieraczkę do ob­róbki powierzchni walco­wych i płaskich. Docieraczki pionowe stosowane są do do­cierania sworzni tłokowych, popychaczy, trzonków zawo­rów, tłoczków pomp wtrys­kowych i innych elementów silnikowych. Obróbkę wykańczającą czo­pów wałów korbowych silni- ków samochodowych i lotniczych przeprowadza się niekiedy za pomocą nadzwyczaj drobnych papierów lub płócien szmerglowych, dociskanych do obrabianej powierzchni metalowymi docierakami. Podczas takiej ope­racji obrabiany wał obraca się i wykonuje prostoliniowo-zwrotny ruch o niewielkim skoku, wzdłuż swej osi, co zapewnia równomierne docieranie.