Dogniatanie
Dogniatanie jest to proces wygładzania powierzchni kół zębatych nieobrobionych cieplnie przez docisk wytwarzany między utwardzonymi i bardzo dokładnie obrobionymi (szlifowanymi i polerowanymi) kołami zębatymi wzorcowymi a kołem obrabianym; docisk następuje w czasie jednoczesnego obracania się kół przy smarowaniu ich powierzchni.
Gładka i błyszcząca powierzchnia zęba powstaje w wyniku zgniecenia i wygładzenia nierówności pozostałych po poprzedniej obróbce; omawiana operacja nie usuwa odchyleń od prawidłowego zarysu i właściwej podziałki zębów, powstałych podczas poprzedniej obróbki. Docisk wywołuje zgniot warstwy powierzchniowej na zębach obrabianego koła zębatego.
Proces dogniatania stalowych kół zębatych o niezbyt wysokiej twardości powierzchniowej zębów może mieć na celu utworzenie gładkiej powierzchni i warstwy zgniecionej o wyższej twardości (w celu zwiększenia odporności zębów na ścieranie). W kołach zębatych podlegających dalszej obróbce cieplnej dogniatanie jest bezużyteczne, ponieważ obróbka cieplna niweczy zgniot powierzchniowy. Przy wykańczaniu kół zębatych z dalszą obróbką cieplną przez nawęglanie dogniatanie jest szkodliwe, ponieważ zgniot wywołuje w materiale zęba naprężenia wewnętrzne powodujące zwiększone odkształcenia przy obróbce cieplnej i sprzyjające pęknięciom oraz odpryskiwaniu zewnętrznej nawęglonej i odkształconej warstwy.
Do dogniatania kół zębatych stosuje się zwykle obrabiarki określonego przeznaczenia; operację tę można wykonywać również na frezarkach uniwersalnych, stosując proste przyrządy, jak np. przedstawiony na rys. 332. Koło wzorcowe 1 mocuje się na wrzecionie frezarki uniwersalnej, a koła wzorcowe 2 i 3 w przyrządzie umieszczonym na stole obrabiarki. Obrabiane koło zębate 4 jest zazębione z kołami 2 i 3 i zostaje dociśnięte do koła 1 przez podniesienie stołu. Wzorcowe koła dogniatające 2 i 3 oraz obrabiane koło 4 są napędzane przez wrzeciono za pośrednictwem wzorcowego koła dogniatającego 1. Zwykle nadaje się kołom kilkadziesiąt obrotów w jedną stronę z dociśnięciem stołu, następnie zmienia się kierunek obrotów, powtarzając dogniatanie. Czas dogniatania jest bardzo krótki (30 40 sek). Dłuższe dogniatanie może spowodować odkształcenie zarysu zębów (zbyt duże zużycie wierzchołków i podstaw zębów), ponieważ przy stykaniu się zębów na średnicy podziałowej poślizg jest równy zeru, a zwiększa się natomiast przy oddalaniu się linii zetknięcia się w kierunku wierzchołka i podstawy zęba.
Jednym kompletem kół dogniatających ze stali R18 można obrobić 60 100 tysięcy kół zębatych (przy trzech — pięciu przeszlifowaniach).
Obecnie dogniatanie kół zębatych prawie całkowicie zostało zastąpione przez wiórkowanie.