A A A

Dokumentacja technologiczna

Dokumentacją technologiczną nazywamy zbiór wszystkich dokumentów dotyczących wykonania poszczególnych elementów maszyny, jak również ich kontroli i montażu. Dokumentacja technologiczna stanowi podstawę do wykonania maszyny, określenia jej kosztów wykonania i or­ganizacji produkcji zakładu. Forma i treść dokumentacji technologicznej uzależniona jest przede wszystkim od rodzaju projektowanej pracy (produkcja odlewów, produk­cja odkuwek, obróbka cieplna, obróbka skrawaniem, montaż itp.), wielko­ści produkcji (produkcja jednostkowa, małoseryjna, wielkoseryjna i maso­wa) oraz zwyczajów przyjętych w poszczególnych zakładach. Podstawowym dokumentem technologicznym jest karta technolo­giczna (zwana również planem operacyjnym lub planem obróbki), któ­rej przykład przedstawiony jest w tabl. 24. Karta technologiczna składa się z trzech części: 1)nagłówka obejmującego dane umożliwiające zidentyfikowanie części oraz dane porządkowe, jak np. nazwa i numer części, cecha wyrobu, ilość sztuk w wyrobie, numer arkusza itp.; 2)części materiałowej określającej znak, postać, wymiary i ciężar ma­teriału wyjściowego oraz jego wytrzymałość lub twardość; 3)części roboczej, która określa kolejne operacje, miejsce ich wykona­nia, stosowane obrabiarki lub inne urządzenia, kategorię pracy oraz czasy robocze; w części tej określa się niekiedy również pomoce warsztatowe i warunki skrawania. Karta technologiczna obejmuje wszystkie operacje potrzebne do wyko­nania danej części. W produkcji wielkoseryjnej, poza kartami technologicznymi, dla od­powiedzialnych i skomplikowanych operacji sporządza się również karty instrukcyjne (karty operacyjne). W produkcji masowej ta­kie karty wykonuje się dla wszystkich operacji. Wzór karty instrukcyjnej stosowanej w przemyśle motoryzacyjnym podany jest na tabl. 25. Karty instrukcyjne są wyjściowym i najbardziej szczegółowym doku­mentem dla technologów, majstrów i robotników w produkcji masowej, a w znacznym stopniu również w produkcji wielkoseryjnej. Sporządzanie ich, podobnie jak i innej dokumentacji technologicznej, powinno być bar­dzo staranne i wyraźne, aby nie mogły powstać nieporozumienia. Szkice operacji powinny przedstawiać dany element tak, jak będzie on wyglądał po wykonaniu danej operacji. W przypadku obróbki złożonej lepiej jest podawać poszczególne etapy obróbki dla danej operacji na kilku szkicach. Szkice te powinny być wykonywane z zachowaniem proporcjo­nalności zasadniczych wymiarów. Przedmiot należy rysować w pozycji takiej, w jakiej się znajduje w czasie wykonywania operacji. Powierzchnie obrabiane oznacza się linią trzykrotnie grubszą od linii konturowej. Na szkicach operacyjnych należy umieszczać tylko te wymiary, które otrzymuje się po zakończeniu danej operacji. Cyfry wymiarowe i strzałki należy pisać wyraźnie, najlepiej zawsze tuszem, aby uniknąć pomyłek wskutek trudności odczytywania. Z tych względów trzeba również stoso­wać odpowiednią wysokość cyfr i liter. Ważną rolę przy rysowaniu szkiców operacyjnych spełniają znaki umow­ne, określające miejsce i sposób ustalania oraz mocowania przedmiotów obrabianych, a zastępujące długie niekiedy opisy. Przykłady takich ozna­czeń umownych (wg PN-55/M-01152) podane są na rys. 206. Zakładając, że szkic operacyjny na karcie instrukcyjnej wyraźnie okre­śla treść operacji, opis traktujemy jako krótkie uzupełnienie, ograniczając się do wpisania tylko koniecznych danych. Opis podaje się krótko w try­bie rozkazującym formy bezosobowej, np. „toczyć dokładnie na wymiar". Jedynie w przypadkach szczególnych, w których mogą powstać niedomó­wienia, jak np. wierceniu lub gwintowaniu w danej operacji kilku otwo­rów o różnych wymiarach, należy podawać również ich wymiary, np. wiercić 3 otwory 0 12 i 4 otwory 0 14 lub gwintować 5 otworów M10 i 7 otworów M8. Wszystkie uchwyty, narzędzia i sprawdziany znormalizowane należy oznaczać według symboliki ustalonej odpowiednimi normami PKN. Dla przyrządów, uchwytów, narzędzi i sprawdzianów specjalnych wpisuje się numery odpowiednich rysunków. Instruowanie warsztatu o zleconych mu pracach do wykonania może odbywać się dwoma sposobami: 4)za pomocą zbioru wszystkich dla danego elementu arkuszy karty technologicznej i kart instrukcyjnych spiętych w postaci książki; za pomocą specjalnego dokumentu zwanego kartą obiegową lub przewodnikiem, do którego załącza się odpowiednie karty instrukcyjne. Przykład karty obiegowej pokazany jest w tabl. 26. Taką kartę sporzą­dza rozdzielnia robót na podstawie karty technologicznej dla każdej serii obrabianych przedmiotów. Drugi sposób instruowania warsztatu ma tę zaletę, że operacje o łatwym i prostym przebiegu mogą być wykonywane bez specjalnych instrukcji; w tym przypadku treść operacji jest podana w samej karcie obiegowej. Ponieważ przewodnik stale towarzyszy obrabianej serii przedmiotów i sta­nowi jak gdyby uproszczony i skrócony plan przebiegu obróbki, przeto na podstawie jego przeglądu łatwo jest stwierdzić chwilowy stan zaawanso­wania pracy wykonywanej serii; umożliwiają to uwagi i podpisy nanoszone przez rozdzielnię robót i kontrolę na karcie obiegowej przy każdej ope­racji. Ze względu na większą uniwersalność i niezależność od wielkości pro­dukcji drugi sposób jest bardziej rozpowszechniony. Sposób pierwszy spo­tyka się zazwyczaj w produkcji wielkoseryjnej i masowej. Innym dokumentem technologicznym jest wykaz pomocy war­sztatowych (tzw. wykaz kompletności), tj. wszystkich uchwytów, przyrządów, narzędzi i sprawdzianów potrzebnych do wytwarzania da­nego przedmiotu. Wykaz ten odgrywa istotną rolę przy uruchamianiu produkcji. Poza kartą technologiczną, kartą instrukcyjną, kartą obiegową i wyka­zem pomocy warsztatowych w skład dokumentacji technologicznej wcho­dzi jeszcze cały szereg innych dokumentów. I tak rozdzielnia robót jedno­cześnie z kartą obiegową sporządza kartę rozdzielni, kartę kosztów, kartę roboczą oraz kwit materiałowy. Karta rozdzielni stanowi wierną kopię karty obiegowej, prze­chowywaną w kartotece rozdzielni i uzupełnianą po każdej operacji na podstawie karty obiegowej. Karta ta umożliwia stwierdzenie chwilowego stanu zaawansowania pracy wykonywanej serii, odszukanie, na jakim sta­nowisku w danym czasie znajdują się obrabiane przedmioty oraz ile wy­konano przy tym przedmiotów dobrych itp. Karta kosztu, nieznacznie tylko różniąca się od karty obiegowej (brak jest tylko rubryk 28, 29 i 30), po wstępnym wypełnieniu przesłana zostaje do biura kosztów własnych; ostatecznie wypełnia się ją po wyko­naniu ostatniej operacji na podstawie karty obiegowej i kart roboczych. Karta ta służy do sporządzenia kalkulacji wynikowej dla gotowego wy­robu. Kartę roboczą pobiera pracownik na każdą operację; po zakoń­czeniu operacji karta ta przechodzi przez kontrolę techniczną i rozdzielnię robót do biura wypłat. Karta robocza służy do obliczenia kosztu robocizny bezpośredniej dla każdej operacji, ustalenia rzeczywistej pracochłonności oraz jako podstawa do obliczenia wynagrodzenia. Kwit materiałowy służy do pobrania materiału z magazynu; jego kopia trafia ostatecznie do biura kosztów własnych. Dla procesów montażowych w produkcji jednostkowej i małoseryjnej sporządza się zwykle jedynie schematy montażu podzespołów, zespołów oraz całości wyrobu. W produkcji wielkoseryjnej dla zasadniczych opera­cji, a w produkcji masowej dla każdej operacji sporządza się karty instruk-cyjne montażu. Oprócz tego wykonuje się jeszcze tzw. spis części dla mon­tażu podający jakie elementy należy kompletować w poszczególnych pod­zespołach lub zespołach.