Zużycie paliw, olejów i smarów Ocena wielkości rzeczywistego zużycia paliwa jest możliwa przez porównanie go z normą zużycia paliwa. Stosuje się trzy rodzaje norm zużycia paliwa: • podstawową, • zakładową • wyjątkową. Normy podstawowe zużycia paliw są określone przepisami państwowymi dla poszczególnych marek i typów pojazdów występujących w gospodarce uspołecznionej lub dla grup tych pojazdów o podobnych charakterystykach technicznych. Na podstawie tych norm, w trybie określonym przepisami państwowymi, zakłady pracy same ustalają normy zakładowe lub wyjątkowe zużycia paliwa, uwzględniając rzeczywiste warunki eksploatacji pojazdów. Normę zakładową ustala się na podstawie pomiaru zużycia paliwa przez upoważnioną komisję. Pomiaru dokonuje się w warunkach ruchu pojazdu typowych dla jego codziennego przebiegu. Norma ustalona na podstawie pomiarów w jednym lub kilku pojazdach może być przyjęta jako norma zakładowa dla wszystkich pojazdów w zakładzie o podobnych charakterystykach technicznych oraz pracujących w zbliżonych warunkach. Norma zakładowa zużycia paliwa nie może być wyższa niż norma podstawowa. Norma wyjątkowa jest ustalana dla pojazdów pracujących w nietypowych, wyjątkowo ciężkich warunkach (jazda terenowa, krótkie odcinki jazdy z manewrowaniem itp.). Norma ta może przekroczyć normę podstawową o 40%, a w przypadku samochodów samowyładowczych — nawet o 60%. Stosowanie normy wyjątkowej wymaga zgody jednostki nadrzędnej. Bardziej szczegółowe wytyczne o ustalaniu norm zakładowych i wyjątkowych są zawarte w przepisach państwowych i obejmują m.in. przypadki pojazdów ciągnących przyczepy, pojazdów pracujących w okresie zimowym itp. Normy zakładowe i wyjątkowe zużycia paliwa określają wielkość dopuszczalnego zużycia paliwa, w stosunku do której porównuje się zużycie rzeczywiste oraz oblicza się oszczędności lub przekroczenia w zużyciu paliwa. Zużycie olejów i smarów oblicza się na podstawie znanego ich zużycia podczas obsługi technicznej pojazdu, z uwzględnieniem okresowych wymian olejów oraz konieczności dopełniania. Znając częstotliwość obsług i dopełnień można określić normy zużycia olejów i smarów przez pojazd, a znając liczbę pojazdów oraz ich przebiegi w określonym czasie można obliczyć ilość olejów i smarów zużywanych w tym czasie przez jednostkę transportową. Przepisy określają jedynie największe dopuszczalne zużycie olejów i smarów, podawane w stosunku objętościowym (dla smarów — masowym) do zużycia paliwa. Całkowite dopuszczalne zużycie nie powinno przekraczać: oleje silnikowe silników o zapłonie iskrowym — 2% objętości zużytego paliwa, oleje silnikowe silników o zapłonie samoczynnym — 3% objętości zużytego paliwa, oleje przekładniowe — 0,5% objętości zużytego paliwa dla silników o zapłonie iskrowym i 1% — dla silników o zapłonie samoczynnym, smary stałe — 0,3% masy zużytego paliwa dla silników o zapłonie iskrowym i 0,5% masy — dla silników o zapłonie samoczynnym.