A A A

OBRÓBKA MECHANICZNA TŁOKÓW

Szczególne cechy tłoków, a mianowicie cienkie ścianki, mała sztyw­ność, duża wymagana dokładność wymiarów głównych powierzchni, wy­sokie wymagania dotyczące wzajemnego położenia powierzchni oraz gład­kości powierzchni pracujących, z góry określają charakterystyczny prze­bieg procesu technologicznego mechanicznej obróbki tłoków. Ze względu na wewnętrzne, nieobrabiane ścianki powierzchnie ze­wnętrzne (denka, główki i płaszcza) muszą być obrabiane w taki sposób, żeby zapewnić równą grubość ścianek płaszcza i denka tłoka. Wymaganie to jest spełnione w ten sposób, że obróbkę tych powierzchni wykonuje się bazując tłok na wewnętrznej ściance półfabrykatu. Jest to szczególnie ważne w przypadku tłoków żeliwnych, w których oś powierzchni we­wnętrznej (kształtowanej przez rdzeń) jest przesunięta względem po­wierzchni zewnętrznej (kształtowanych przez ścianki formy). Przy obróbce dokładnie wykonanych odlewów kokilowych tłoków aluminiowych, w których sztywna konstrukcja metalowych części rdzenia i formy zapewnia dostateczną współosiowość powierzchni zewnętrznych i wewnętrznych, nie występuje konieczność bazowania tłoków na we­wnętrznej, surowej powierzchni. Tłoki silników samochodowych i ciągnikowych obrabia się w opera­cjach wstępnych ustalając je zwykle na bazach pomocniczych. Jako bazy pomocnicze przyjmuje się wewnętrzną powierzchnię dol­nego pasa płaszcza oraz dolną krawędź tłoka. Przy obróbce większości tłoków żeliwnych i szeregu typów tłoków aluminiowych przyjmuje się drugą, pomocniczą bazę — nakiełek w denku tłoka. Posiłkowanie się dru­gą, pomocniczą bazą zapewnia większą sztywność zamocowania tłoka przy obróbce. Obróbkę centrującego wewnętrznego pasa płaszcza, wskazywaną na rysunku, wykonuje się wyłącznie ze względów technologicznych, ponie­waż powierzchnia ta nie jest powierzchnią roboczą. W niektórych zakła­dach przy obróbce tłoków żeliwnych bazuje się je na wewnętrznym zato­czeniu stożkowym otwartego końca płaszcza. Wykorzystywanie jako baz ustawczych obrobionego wewnętrznego pasa i dolnej krawędzi płaszcza przy obróbce tłoków ma następujące zalety: a)Ułatwienie dostępu przy wykonywaniu obróbki najważniejszych powierzchni tłoka (powierzchni zewnętrznej, denka, otworu na sworzeń tłokowy i rowków). Umożliwia to jednoczesną obróbkę przy jednym zało­żeniu wszystkich tych powierzchni. Spełnienie tego warunku, jak wiado­mo, zapewnia minimalne odchyłki od prawidłowego położenia wzajemnie zależnych powierzchni tłoka. b)Ponieważ tłok nie wykazuje dostatecznej sztywności w kierunku promieniowym, ustawienie i dociśnięcie jego czoła pozwala na przyłożenie potrzebnej siły docisku bez wywoływania przy tym znacznych odkształ­ceń tłoka. W celu uzyskania minimalnych luzów przy ustawianiu półfabrykatów tłoków w przyrządzie przez podparcie na wytoczonym pasie wewnętrz­nym, dąży się do obrobienia tego pasa z dokładnością wg 23 klasy (utrzy­mując rzeczywiste tolerancje 0,030,07 mm). W celu dokładnego bazowa­nia tłoka dąży się również do uzyskania minimalnego bicia dolnej kra­wędzi płaszcza względem pasa bazującego; bicie to powinno być utrzy­mane w granicach 0,050,07 mm. Dla spełnienia tych wymagań wytacza­nie pasa płaszcza i planowanie jego dolnej krawędzi wykonuje się przy jednym założeniu części. W celu zapewnienia współosiowości wewnętrznej powierzchni nie­obrobionej i roboczych powierzchni obrobionych, bazy pomocnicze w tło­kach żeliwnych obrabia się przyjmując jako bazę zgrubną wewnętrzną komorę tłoka. Po wykonaniu wstępnej obróbki głównych powierzchni tłoka żeliw­nego, przed rozpoczęciem ich obróbki wygładzającej, należy wykonać do­datkową obróbkę baz (poprawienie baz). Dodatkową obróbkę wykonuje się nie tylko w celu zwiększenia dokładności otworu bazującego i jego czoła, lecz również dla poprawienia kształtu i położenia wzajemnego, ponieważ przy zbieraniu znacznych naddatków w operacjach wstępnych półfabry­kat tłoka ulega odkształceniu. Aby uniknąć błędów bazowania wygładzającą i wykańczającą obróbkę otworu na sworzeń tłokowy, wykonuje się ustawiając tłok na bazach głównych (denko i zewnętrzna powierzchnia płaszcza). Częściej stosowane plany operacyjne obróbki mechanicznej tłoków żeliwnych i aluminiowych omówiono w dalszym ciągu.