W pojazdach samochodowych prawie wyłącznie jest stosowane ogumienie pneumatyczne, w którym czyn­nikiem sprężystym, oprócz gumy, jest sprężone powietrze. Ogumienie masywne, w którym elementem sprężystym jest tylko guma, stosuje się obecnie jedynie w pojazdach specjalnych, ciężkich maszynach samo­bieżnych itp., ze względu na znaczne naciski, jakie może ono przenosić. Ogumienie takie nie spełnia jednak wymagań stawianych kolom samochodo­wym i dlatego nie jest stosowane w pojazdach przeznaczonych do normalnej eksploatacji. Ogumienie pneumatyczne ogólnie można podzielić na dątkozce i bezdątkowe (rys. 18.8). W pierwszym przypadku ogumienie składa się z dętki, stanowiącej szczelny zbiornik sprężonego powietrza, opony stanowiącej ochronę dętki i przenoszącej wszelkie obciążenia, oraz ochraniacza, oddzie­lającego dętkę od obręczy. W drugim przypadku przenosząca obciążenia opona stanowi w połączeniu z obręczą koła szczelny zbiornik powietrza. Typowe opony samochodowe mają na ogół dość podobną budowę (rys. 18.9). Elementem przenoszącym obciążenia jest osnowa, składająca się z kilku lub kilkunastu warstw tkaniny kordowej zwulkanizowanej w gumie. Zależnie od konstrukcji osnowy rozróżnia się opony diagonalne z opasaniem (tzw. opony „opasane") — oznaczone symbolem B oraz opony radialne (tzw. opony „promieniowe") — oznaczane symbolem R. W oponach z opasaniem dodatkowe warstwy kordu są ułożone obwodowo w czole opony między osnową i bieżnikiem. Jako materiały na tkaninę kordową stosuje się: kord wiskozowy — bez symbolu lub oznaczony symbolem Rayon, kord poliamidowy — symbol Nylon, kord szkjany — symbol Fiberglass, kord stalowy — symbol Steel, kord poliestrowy — symbol Polyester. Materiał, rodzaj i liczba warstw tkaniny kordowej oraz sposób jej ułożenia wpływają w decydujący sposób na wytrzymałość opony, sztywność oraz jej temperaturę podczas pracy. Ochronę osnowy przed możliwościami uszko­dzenia, przebicia oraz przed wpływami atmosferycznymi stanowi przywul-kanizowany do niej bieżnik. Bieżnik wykonany jest z mieszanki gumowej i odpowiednio ukształtowany w celu utworzenia na zewnętrznym obwodzie opony możliwie najlepszych warunków współpracy koła z nawierzchnią drogi. Ukształtowanie i typ rzeźby bieżnika dobiera się odpowiednio do warunków użytkowania pojazdu. W Polskich Normach przewidziano następu­jące najważniejsze rodzaje rzeźb bieżnika i ich symbole: drogowa (D), te­renowa (T), uniwersalna (U), specjalna (S), prowadząca (ANP), napędo­wa (AN) oraz nośna (AM). Urzeźbiona najgrubsza część bieżnika przechodzi w tzw. bark bieżnika, a ten z kolei — w bok bieżnika, osłaniający cienką warstwą boczną część osnowy. W części współpracującej z obręczą opona tworzy tzw. stopką. Stopka zawiera drutówką, tzn. plecionkę z drutu stalowego, stanowiącą rdzeń obrzeża opony. Drutówką powleczona jest gumą i osłonięta tkaniną, tzw. owijką. Na rys. 18.10 przedstawiono przykładowo kilka odmian opon — samochodu osobowego, samochodów ciężarowych i samochodu terenowego, z charakterystycznymi formami rzeźby bieżnika. Opony bezdętkowe nie różnią się w zasadniczy sposób od opon przeznaczonych do współpracy z dętką. Różnica polega tylko na zastosowaniu cienkiej, grubości 2-^-3 mm, wewnętrznej warstwy miękkiej gumy nie prze­puszczającej powietrza. Ponadto stopki opon pokrywa się warstwą mięk­kiej gumy uszczelniającej powierzchnię styku opony z obręczą. Szczególną odmianę stanowią opony przeznaczone do jazdy w warunkach zimowych. Bieżnik takiej opony na powierzchni współpracującej z jezdnią ma specjalne kolce przeciwślizgowe, zwiększające przyczepność do oblodzonej nawierzchni. Wymiary opon oraz kształt stopki są znormalizowane, dzięki czemu do każdego samochodu można stosować opony produkowane przez różne wytwórnie. Oznaczenie opony jest dość złożone, zawiera ono bowiem informacje określające jej własności. Oprócz części słownej, którą w oponach produkcji polskiej stanowi słowo OPONA, oznaczenie zawiera wyróżnik określający: rozmiar opony, dopuszczalną nośność, symbol literowy i numer rzeźby bieżnika, oznaczenie materiału osnowy i podkładu, gatunek opony (I lub II zależnie od jakości wykonania), numer normy, numer wg Systematycznego Wykazu Wyrobów. Rozmiar opony określają dwie cyfry — analogicznie jak w przy­padku oznaczeń obręczy — odpowiadające szerokości opony i średnicy jej osadzenia. Dopuszczalną nośność opon określa się liczbą PR (Ply Rating). PR jest to międzynarodowe oznaczenie umownej liczby warstw osnowy, która nie zawsze odpowiada rzeczywistej liczbie warstw. Oprócz wymienionych wyżej cech opony wyróżnik może zawierać również inne informacje. Na przykład opony do samochodów dostawczych i mikrobusów — litera C; opony bezdętkowe — napis Tubless, opony bież­nikowane — napis Bieżnikowana itp. Dla opon samochodów osobowych podaje się tzw. klasę prędkości. Pod tym względem opony dzieli się na: standard — bez symbolu, szybkie — S, bardzo szybkie — H, ultra szybkie — V. Na przykład oznaczenie opony OPONA 8.25R20 12 PR D-44 Rayon/Steel I PN-73/C-94300 ark. 051 SWW 1371-21 umożliwia stwierdzenie, że jest to opona o rozmiarze 8.25—20 (w przybli­żeniu szerokość opony 8.25", a średnica osadzenia 20"; dokładne wymiary w mm są podane w katalogu), promieniowa (litera R), o nośności 12 PR (nośność w N — wg katalogu), bieżniku drogowym nr 44, z osnową z kordu wiskozowego i opasaniem z kordu stalowego, gatunku I. Dalej są podane numer normy i numer wg Systematycznego Wykazu Wyrobów. Podany przykład oznaczenia opony nie wy czerpu je wszystkich informacji, jakie zwykle umieszcza się na oponie. Zgodnie z Polską Normą umieszczona trwale na oponie cecha musi zawierać co najmniej: znak towarowy wytwórni, rozmiar opony, liczbę PR, symbol literowy i numer bieżnika, oznaczenie Tubless dla opon bezdętkowych, gatunek opony, numer opony dwie ostatnie cyfry roku produkcji, miesiąc produkcji, numer fabryczny opony, symbol normy, napis Made in Poland. Tak więc opona o podanym poprzednio oznaczeniu, wykonana w Zakładach Opon Samochodowych Stomil w sierpniu 1978 r. z numerem kolejnym 286 miałaby trwale wytłoczoną cechę: STOMIL 8.25R20 12 PR D-44 gat. I 7808286 PN-73/C-94300 Made in Poland Dobierając ogumienie do samochodu nie wystarczy zwracać uwa­gi na zgodność wymiarową opon. Należy sprawdzić przede wszystkim noś­ność nowej opony, zakres prędkości i rodzaj bieżnika. W przypadku samo­chodów osobowych istotna jest również konstrukcja opony. Dobierając za­wieszenie pojazdu tak, aby zapewniało ono maksymalny komfort jazdy, konstruktor samochodu zakłada określone własności opony. Jeżeli użytkow­nik zmieni np. opony diagonalne na radialne, zmiana sztywności ogumienia może wpłynąć niekorzystnie zarówno na komfort jazdy, jak i na stateczność ruchu pojazdu. Dętki samochodowe wykonuje się z cienkiej miękkiej gumy, po­datnej na rozciąganie, odpornej na ścieranie i nie przepuszczającej powietrza. Grubość dętki jest jednakowa na całym jej obwodzie. Dętka ma zawór umożliwiający jej napełnianie sprężonym powietrzem. Wymiary i kształt zaworów są znormalizowane. Na rys. 18.11 przedstawiono konstrukcję ty­powego zaworu. Takie same zawory osadza się w obręczach kół przeznaczo­nych do opon bezdętkowych.