Układ rozrządu czterosuwowego silnika o zapłonie elektrycznym jest to zespół mechanizmów sterujących wlotem świeżej mieszanki do cy­lindra oraz wylotem spalin. We współczesnych silnikach czterosuwowych jest powszechnie stosowany rozrząd zaworowy. Budowa i działanie układu rozrządu zostanie omówiona na przykła­dzie typowego rozwiązania konstrukcyjnego '(rys. 3.1). W skład układu rozrządu wchodzi wał rozrządu 16, popychacz 1 i drążek popycha-cza 2, które przekazują ruch na dźwignię 6. Wał rozrządu otrzy­muje napęd za pośrednictwem kół zębatych od wału korbowego i obraca się dwukrotnie wolniej od niego. Jest to spowodowane tym, że proces pracy silnika czte­rosuwowego odbywa się podczas dwóch obrotów wału korbowego. W tym czasie każdy zawór musi być tylko raz otwarty. Gdy garb krzywki wału rozrzą­du zbliża się do popychacza, uno­si się on wraz z drążkiem 2 do góry. Drążek z kolei obraca dźwig, nię 6 wokół osi 5. Przy tym dłuż­sza część dźwigni o naciska na zawór 14 i otwiera go. Dzięki te­mu do cylindra napływa świeża mieszanka, jeśli jest to zawór ssą­cy, lub z cylindra uchodzą spali­ny, jeżeli jest to zawór wydecho­wy. Podczas otwierania zaworu ściskana jest sprężyna 11. Trzo­nek zaworu przesuwa się w pro­wadnicy 13, której położenie usta­lone jest za pomocą pierścienia oporowego 12. Gdy garb krzywki wału rozrządu zsuwa się z popychacza, ruchome części mechanizmu rozrządu pod wpływem rozprężającej się sprężyny wracają do poprzedniego położenia. Podczas pracy silnika zawory nagrzewają się i wskutek tego ulegają rozszerzeniu. Wydłużenie trzonka zaworu powoduje konieczność za­pewnienia luzu regulacyjnego między końcówką 3 drążka a śrubą re­gulacyjną 4 dźwigni. Wielkość tego luzu zawarta jest zwykle w zakre­sie 0,2-f-0,3 mm. Luz ten zapewnia szczelne przyleganie grzybka za­woru do gniazda 15. W procesie eksploatacji luz ten musi być okreso­wo regulowany. Zależnie od rozmieszczenia zaworów rozróżnia się trzy zasadnicze rodzaje rozrządu: dolnozaworowy, górnozaworowy i mieszany. Rozrząd dolnozaworowy (rys. 3.2) jest najprostszym rozwiązaniem rozrządu zaworowego. Wał rozrządu napędzany jest przez wał korbo­wy za pośrednictwem przekładni zębatej. Zawory otwierają się wsku­tek unoszenia się popychaczy sterowanych krzywkami wału rozrządu. Zamykanie zaworów następuje dzięki rozprężaniu się sprężyn, które dociskają grzybki zaworów do ich gniazd. Silniki z rozrządem dolnozaworowym odznaczają się nieskompliko­waną budową, prostą konstrukcją głowicy i dość cichą pracą. W no­wych konstrukcjach silników rozrząd dolnozaworowy nie jest stoso­wany ze względu na takie istotne wady, jak: niski stopień sprężania, mały współczynnik napełniania cylindrów, skomplikowana budowa kadłuba oraz trudny dostęp do zaworów. Rozrząd górnozaworowy z zastosowaniem różnych odmian konstruk­cyjnych jest obecnie powszechnie stosowany w silnikach czterosuwowych. Jego cechą charakterystyczną jest umieszczenie zaworów w głowicy silnika (rys. 3.3). Wał rozrządu może być umieszczony w kadłubie silnika lub w głowicy. Niekiedy spotyka się rozwiązania konstrukcyjne o dwóch wałach rozrządu w głowicy: jeden do sterowa­nia zaworów ssących, a drugi do sterowania zaworów wydechowych. Zawory mogą być umieszczone w głowicy równolegle, wówczas górna ścianka komory spalania jest płaska, lub też skośnie i wtedy komora spalania ma kształt zbliżony do półkuli. Zawory mogą być otwierane bezpośrednio przez krzywki wału roz­rządu (rys. 3.4), który znajduje się w głowicy silnika. Rzadziej spotykanym rozwiązaniem jest sterowanie pracą zaworów przez krzywki wału rozrządu za pośrednictwem dźwigni (rys. 3.5). Najbardziej do­tychczas rozpowszechnionym rozwiązaniem konstrukcyjnym (rys. 3.6) jest otwieranie zaworów przez krzywki wału rozrządu za pośred­nictwem popychaczy, drążków popychaczy i dźwigni. Rozrząd mieszany (rys. 3.7) jest stosowany bardzo rzadko. Zawory ssące znajdują się w głowicy silnika, a zawory wydechowe — w ka- dłubie. Rozwiązanie to ma na celu uzyskanie zwartej komory spalania przy jednoczesnym zwiększeniu współczynnika napełnienia. Możliwe jest również umieszczenie w niewielkiej komorze spalania dwóch za­worów o dość dużych średnicach grzybków. Konstrukcja taka jest jednak dość skomplikowana, kosztowna i ciężka.