Układ hamulcowy jest to zespół me­chanizmów umożliwiających zmniej­szanie prędkości oraz zatrzymywanie pojazdu. Układ ten składa się z me­chanizmów hamujących — hamulców — oraz z mechanizmów uruchamia­jących hamulce. Ze względu na zadanie, jakie spełniają hamulce pojazdów samochodowych, dzielimy je na zasadnicze, pomocnicze oraz postojowe. Podczas normalnej jazdy kierowca posługuje się przede wszystkim hamulcami zasadniczymi. Są one uruchamiane za pomocą pedału i działają tylko podczas wywierania nacisku na ten pedał. Hamulce pomocnicze są uruchamiane niezależnie od hamulca za­sadniczego i są przeznaczone do współdziałania z tym hamulcem lub — w przypadku uszkodzenia hamulca zasadniczego — do doraźnego zastąpie­nia go. Hamulec pomocniczy działa podczas wywierania nacisku na mecha­nizm uruchamiający. Hamulec postojowy służy do utrzymywania pojazdu w bezruchu na drodze płaskiej lub pochyłej. Hamulec ten jest uruchamiany ręcznie z miejsca kierowcy (z wyjątkiem przyczep i naczep), niezależnie od hamul­ca zasadniczego, i działa po zabezpieczeniu trwałego nacisku na dźwignię. Hamulce zasadnicze działają na wszystkie koła pojazdu i są tak skonstruowane, że kierowca stale ma możność regulowania chwilowej sku­teczności ich działania. Hamulce pomocnicze działają bądź na koła tylnej osi, bądź na wał napędów}', przy czym w pierwszym przypadku niezależny układ uru­chamiający hamulca pomocniczego działa najczęściej na elementy cierne ha­mulca zasadniczego. Konstrukcja taka musi zapewnić prawidłowe działanie każdego z tych hamulców w przypadku uszkodzenia drugiego. Zadanie hamulca postojowego spełnia często hamulec pomocni­czy pod warunkiem, że jego układ uruchamiający jest wyposażony w urzą­dzenie umożliwiające wywieranie trwałego nacisku na dźwignię. Zarówno hamulce zasadnicze, jak i hamulce pomocnicze są przy­stosowane do hamowania z możliwie dużą skutecznością, lecz w krótkim czasie. Długotrwale działanie tych hamulców może doprowadzić do ich uszkodzenia. Dlatego w wielu samochodach ciężarowych i autobusach sto­suje się tzwr. zwalniacze, to znaczy urządzenia przystosowane do długo­trwałej pracy, lecz hamujące z umiarkowaną skutecznością. Zwalniaczy używa się np. przy zjeżdżaniu po dłuższym odcinku pochyłej drogi, gdy zachodzi obawa, że długotrwałe hamowanie hamulcami zasadniczymi lub pomocniczymi mogłoby spowodować ich zniszczenie wskutek przegrzania. Pod względem konstrukcyjnym hamulce pojazdów samochodo­wych dzielimy na: szczękowo-bębnowe, tarczowe i taśmowe. Są to wszystko hamulce cierne. Bardzo rzadko w niektórych pojazdach stosuje się hamulce elektromagnetyczne. Odrębną konstrukcyjnie grupę stanowią zwalniacze. Mechanizmy uruchamiające hamulców dzielimy na: mechaniczne, hydrauliczne i pneumatyczne. Niekiedy stosuje się także konstrukcje miesza­ne — np. hydrauliczno-pneumatyczne. Niezależnie od konstrukcji poszczególnych mechanizmów układy hamulcowe powinny odznaczać się niezawodnością, dużą skutecznością dzia­łania oraz powinny zapewniać taki rozkład sił hamowania, żeby proces ha­mowania nie powodował utraty stateczności pojazdu. Ponadto układ ha­mulcowy powinien być łatwy w obsłudze, a wysiłek kierowcy związany z jego uruchamianiem powinien być jak najmniejszy. Dlatego w układach hamulcowych wielu pojazdów stosuje się urządzenia wspomagające, auto­matyczne korektory, powodujące zmienny rozdział sił hamowania poszcze­gólnych osi, zależnie od ich obciążenia, a także różnego rodzaju urządzenia zapobiegające blokowaniu kół.