Jak wspomniano, bardzo często nadanie wymaganego położenia czę­ści ustawianej w przyrządzie i jej zamocowanie wykonywane jest za po­mocą tego samego elementu przyrządu. Dotyczy to imadeł, uchwytów szczękowych itp. Konstrukcje takich przyrządów opisano w dalszym ciągu (patrz przyrządy tokarskie, frezarskie i inne). Obecnie zostaną omówione tylko niektóre charakterystyczne urządzenia stosowane w przyrządach do różnych obrabiarek. Jednym z najbardziej rozpowszechnionych rodzajów takich urządzeń są zaciski rozprężne; stanowią one przecięte tuleje sprężynujące, służące do centrowania i mocowania części (przede wszystkim o powierzchniach cylindrycznych). Zaciski rozprężne stosuje się zarówno do centrowania i mocowania przez uchwycenie powierzchni zewnętrznych (zaciski roz­prężne obchwytujące), jak i przez uchwycenie wewnętrznych powierz­chni (zaciski rozprężne rozporowe). W celu wykorzystania własności segmentów sprężystych zacisków rozprężnych powierzchnie ich tworzą stożek. Na stożek ten nasuwa się tuleję o wewnętrznej powierzchni stożkowej, przez co poszczególne seg­menty zbliżają się, zaciskając wsuniętą pomiędzy segmenty część. W zaci­skach rozporowych natomiast segmenty rozprężne są rozpierane jednym lub dwoma stożkami od wewnątrz. Zaciski rozprężne rozporowe stosuje się niekiedy zamiast sztywnych trzpieni ustawczych w tym celu, aby zwiększyć dokładność ustawienia; przy rozpieraniu takiego zacisku zostaje wyrównany nierównomierny luz między segmentami sprężystymi a otworem. Przy użyciu trzpienia sztyw­nego luz niezbędny do założenia części, łącznie z luzem wynikającym z różnicy wymiarów otworów, wpływa na do­kładność ustawienia. Nieuniknione jednak niedokład­ności wykonania elementów mechaniz­mu rozprężnego i ścieranie się robo­czych powierzchni stanowią ogranicze­nie dla dokładnego ustawienia za po­mocą zacisków rozprężnych. Dlatego do dokładnego centrowania stosuje się Trzpień z masą sprężystą zamiast urządzeń rozprężnych jedno­lite elementy sprężyste, rozporowe i obchwytujące, z których wykorzystuje się odkształcenia sprężyste cienko­ściennych cylindrów. Wewnątrz tych cylindrów umieszcza się sprężysty materiał (tworzywo sztuczne lub guma). Przy naciśnięciu za pomocą śruby materiał sprężysty zostaje rozepchnięty na boki, przy czym odpowiedni nacisk jest przekazywany na ścianki cylindra, które odkształcają się sprę­żyście (do 0,3 mm), równomiernie na całym obwodzie (rys. 119). Część mocowana przez osadzenie na trzpieniu z cylindrem cienko­ściennym lub obchwytywana z zewnątrz przez podobne urządzenie może być centrowana z dużą dokładnością. Dla porównawczej oceny dokładności centrowania powierzchni cylindrycznych (wałków) za pomocą różnych urządzeń ustawczo-mocujących podano w tabl. 12 dane o biciu zaciśnię­tych powierzchni. Ponieważ dopuszczalne odkształcenie sprężyste cienkościennych cy­lindrów w takich urządzeniach jest niewielkie (powiększenie średnicy jest dopuszczalne w granicach do 0,0015 D), stosuje się je do centrowania powierzchni przy obróbce z dokładnością wg 2—3 klasy. Urządzenia takie stosuje się również przy obróbce części dokładnych dla zapewnienia ści­słej współosiowości powierzchni obrotowych. Przy rozpieraniu ścianek cylindrów cienkościennych nie tylko między powierzchnią części i urządzeniem centrującym nie ma luzu, lecz uzyskuje się również znaczne siły mocujące. Dlatego przy mocowaniu części w ta­kich urządzeniach możliwe jest przekazywanie dość znacznych momentów obrotowych. Materiał sprężysty wlewa się w stanie roztopionym w odpowiednie wydrążenia urządzenia. Podczas stygnięcia materiał gęstnieje, co zmniej­sza możliwość przesączania się przez luzy w połączeniach. Jednakże prze­sączanie zawsze jest możliwe; dlatego urządzenia takie powinny być hermetyczne, co jest związane z pewnymi trudnościami. Przy zastosowa­niu gumy zamiast tworzywa sztucznego urządzenia te nie muszą być szczelne, ale wówczas konieczne jest, aby nacisk śruby przekazywany był na całą płaszczyznę wydrążenia wypełnionego gumą. W przeciwnym razie, przy miejscowym wgniataniu śruby w gumę ulega ona zniszczeniu. Z tego względu stosowanie gumy jako masy sprężystej w urządzeniach ustawczo-mocujących jest bardzo ograniczone.