Reklama
A A A

Wał rozrządu

Wał rozrządu (rys. 3.24) steruje otwieranie i zamykanie zaworów za pomocą krzywek. Wał ma czopy łożyskowe 4, krzywki 7 zaworów ssących i wydechowych, krzywkę 5 napędu pompy paliwa oraz koło zębate napędu rozdzielacza zapłonu i pompy oleju. Z przodu za po­mocą śruby i wpustu zamocowane jest napędzane koło zębate 1. Mię­dzy kołem zębatym i przednim czopem łożyskowym znajduje się pier­ścień odległościowy 3 d kołnierz oporowy 2, zabezpieczający wał przed osiowymi przesunięciami. Wał obraca się na łożyskach ślizgowych 6, wykonanych z taśmy bimetalowej. W silnikach rzędowych na każdy cylinder przypadają po dwie krzywki (ssąca i wydechowa), natomiast w silnikach typu boxer licz­ba krzywek na wale może być o połowę mniejsza. Kształt krzywek oraz ich wzajemne kątowe ustawienie są dokładnie określone. Odle­głość powierzchni krzywki od powierzchni wału nie może być mniej­sza niż 2 mm. Strzałka ugięcia wału w miejscu krzywki nie może przekraczać 0,05 mm. Dotychczas wał rozrządu zwykle łożyskowany był w kadłubie sil­nika. Obecnie w szybkobieżnych silnikach coraz częściej wał łoży­skowany jest na głowicy. Takie rozwiązanie umożliwia zmniejszenie liczby części i masy ruchomych elementów rozrządu. Oprócz tego pra­ca silnika jest bardziej cicha. W małych i średnich silnikach r/ał łożyskowany jest zwykle co drugi cylinder, natomiast w dużych silnikach najczęściej wał podpar­ty jest co każdy cylinder. Na ogół stosowane są łożyska niedzielone. Z tego względu czopy łożyskowe mają większą średnicę od najwięk­szego wymiaru krzywki. Wówczas montaż wału polega na przesunię­ciu go przez otwory łożysk. Aby ułatwić montaż, niekiedy stosuje się czopy łożyskowe stopniowo zmniejszające się (np. co 0,25 mm). Rzadziej stosuje się łożyskowanie wału bezpośrednio w materiale ka­dłuba lub głowicy. Wały osadzone na głowicy mają zwykle łożyska dzielone. Z reguły łożyska wału rozrządu smarowane są pod ciśnieniem. Olej dopływa do łożysk wierceniami wewnątrz kadłuba lub doprowadzany jest rurkami. Niekiedy olej doprowadzany jest tylko do jednego ło­żyska, po czym otworem w osi wału doprowadzany jest do pozosta­łych łożysk. Ustalenie osiowe, uniemożliwiające przesuwanie się wału podczas pracy, jest szczególnie ważne, gdy wał napędzany jest za pomocą kół o zębach skośnych. Do tego celu służy płytka lub kołnierz 2 (rys. 2.24), które umieszcza się między kołem zębatym a pierwszym czopem łożyskowym. Wały rozrządu najczęściej odkuwa się ze stali do nawęglania, ze stali stopowych chromowo-manganowych lub ze stali chromowych. W wałach z pierwszych dwóch gatunków stali powierzchnie krzywek i czopów łożyskowych są nawęglane i hartowane powierzchniowo. Na­tomiast w wałach ze stali chromowej powierzchnie te są hartowa­ne prądami wysokiej częstotliwości. Dość często wały rozrządu odle­wane są z żeliwa do odbielania lub z żeliwa do obróbki cieplnej. W pierwszym przypadku odbielane są powierzchnie krzywek i czopów łożyskowych, a w drugim — cały wał podlega obróbce cieplnej. Łożyska wału rozrządu wykonywane są przeważnie jako tuleje z brązu lub żeliwa. Obecnie coraz częściej stosowana jest taśma taka sama, jak na łożyska wału korbowego. Tuleje są wówczas zwijane z odcinków stalowej taśmy wylanej białym metalem.