WALCOWANIE GWINTÓW
Przy znacznej skali produkcji stosuje się w szerokim zakresie walcowanie gwintów śrub, wkrętów i innych podobnych części. Wynika to przede wszystkim z większej wydajności tej metody w porównaniu z innymi sposobami gwintowania.
Przy walcowaniu osiąga się wysoką klasę gładkości gwintu.
Zaletą walcowania jest jeszcze to, że nie powoduje się przecinania włókien materiału, co ma miejsce przy nacinaniu gwintu. Gwint tworzy się przez wgniatanie występów narzędzi walcujących w metal i wyciskanie części materiału do wrębów narzędzia. Warstwa powierzchniowa obrabianej części ulega zgniotowi, co prowadzi do zwiększenia wytrzymałości i twardości materiału.
Jednym z niezbędnych warunków uzyskania przez walcowanie należytego gwintu jest wykonanie części z metalu o odpowiednich własnościach plastycznych.
Znane są dwa główne sposoby walcowania gwintu: 1) za pomocą płytek i 2) za pomocą rolek.
W fabrykach samochodów i ciągników bardziej rozpowszechnione jest walcowanie gwintów za pomocą płytek.
Na rys. 105 przedstawiono zasadniczy schemat walcowania gwintów płytkami płaskimi. Część umieszcza się między nieruchomą płytką A i ruchomą B z naciętymi na ich powierzchni rowkami, których profil
odpowiada profilowi walcowanego gwintu. Przy przesuwaniu ruchomej płytki B, część toczy się między narzędziami, przy czym na jej powierzchni jest wygniatany profil płytki. Część z wywalcowanym gwintem spada z płytki A po stronie przeciwległej względem krawędzi, od której rozpoczyna się proces walcowania.
Przy walcowaniu gwintów za pomocą płytek występują wielkie naciski, co wyklucza możliwość walcowania gwintu na częściach drążonych i kruchych.
Ponieważ przy walcowaniu gwintu następuje plastyczne odkształcenie metalu wraz z jego wyciskaniem do rowków narzędzi, średnica walcowanego półfabrykatu powinna być mniejsza od zewnętrznej średnicy gwintu.
Zwykle walcuje się gwinty o średnicy od 2 do 24 mm.
Dobór odpowiedniej średnicy półfabrykatu dla uzyskania właściwego gwintu zależy od materiału części, profilu i dokładności gwintu oraz sposobu wstępnej obróbki walcowanej powierzchni. Prawidłowy dobór średnicy półfabrykatu ma wielkie znaczenie dla dokładności gwintu.
Do walcowania gwintów płytkami stosuje się obrabiarki (zwykle
automatyczne) o poziomym, pochyłym lub pionowym ruchu suwaka z na-
rzędziem; istnieją też obrabiarki o zmiennym kierunku ruchu suwaka.
Najczęściej stosowane są obrabiarki o poziomym lub pochyłym ruchu
suwaka. Przy stosowaniu obrabiarek
pierwszego rodzaju łatwiej jest zauważyć przekoszenie części przy wprowadzaniu jej między płytki. Drugi rodzaj obrabiarek łatwiej jest zautomatyzować, ponieważ upraszcza się doprowadzenie półfabrykatów z zasobnika do płytek. Szybkość walcowania wynosi 40—70 mm/min.
Drugi sposób kształtowania gwintu — walcowanie rolkami — nie rozpowszechnił się w szerszym zakresie. Jednakże wraz z udoskonaleniem tego procesu rozszerza się stosowanie walcarek do walcowania gwintów rolkami.
Obecnie stosuje się walcowanie gwintów dwiema lub trzema rolkami. Walcowanie rolkami wykazuje pewne zalety w porównaniu z walcowaniem gwintów płytkami, a mianowicie: a) możliwe jest walcowanie gwintu na częściach drążonych; b) naciski występujące przy walcowaniu rolkami są mniejsze niż przy walcowaniu płytkami; c) można walcować gwinty o większym skoku; d) rolki do walcowania gwintów są stosunkowo proste i mniej kosztowne. Jednakże wydajność walcowania gwintu płytkami jest wyższa. Przy walcowaniu gwintów dwiema rolkami nadaje się im ruch przymusowy, część zaś swobodnie toczy się między nimi. Jednej z rolek nadaje się dodatkowo przesuw promieniowy w celu wgniatania rolek w metal walcowanej części na odpowiednią głębokość. Obie rolki obracają się w jedną stronę, czyli proces jest podobny do walcowania między dwoma walcami.